ŞEHİR ESTETİĞİ ATÖLYESİ

Şehri, şehirciliği ve şehirliliği medeniyetimizin kadim mirasından yola çıkarak ele alan Şehir Estetiği Atölyesi Doç. Dr. Aynur Can yönetiminde gerçekleştirilmektedir. Şehir Estetiği Atölyesi dersleri Cumartesi günleri 13:30-16:00 saatleri arasında yapılmaktadır.

Doç. Dr. Aynur Can

1972 yılında Denizli’de dünyaya gelen Dr. Aynur Can 1990 yılında İzmir Atatürk Sağlık Meslek Lisesi’ni bitirdikten sonra girdiği İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden 1996 yılında mezun oldu. 1998 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mahalli İdareler ve Yerinden Yönetim Bilim Dalı’ndan “İstanbul Kent Dokusunda Bir Tür Konut Tercihi ve Kültürel Yapı Etkileşimi: Rumelihisarı Örneği” konulu tez ile yüksek lisans derecesini, 2003 yılında “Antik Kent ve Bu Mekanı Üreten Toplumun Değerler Sistemi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Atina Örneği” konulu tezi ile doktora derecesini tamamladı. Halen Marmara Üniversitesi Yerel Yönetimler Bölümü’nde öğretim üyeliğine ve bölüm başkanlığı görevine devam etmektedir.

ATÖLYENİN İÇERİĞİ

Şehir insanın ihtiyaçlarını karşılayan işlevsel bir varlıktır. Bu ihtiyaçlar bilim, sanat, felsefe, hikmet olarak tezahür ederek sembolik anlam katmanları örer. Şehrin siluetinden okunan mimari biçimlenmenin ardında izlenen bu entelektüel işlevsellik aynı zamanda ait olunan medeniyet ailesinin dışa vurumudur. Estetik, duyu ve duygunun bilimidir. Yetkinliği güzelliktir. İnsanın doğruyu hissetmesinin yollarını soruşturur. Şehri ve estetiği terkip eden şehir estetiği ise zamanın ve mekânın ruhunu dışa vuran ve bu bütünselliğin çok boyutlu okunmasını öneren görme sanatı olarak tanımlanabilir. Şehrin estetik kavranışı, bilmeyi zevk etmeye dönüştürerek bakmak ile görmek arasındaki açıklıkta döşenen yolda menzil almaktır.

Bu atölye çalışması şehri estetik bir nesne olarak kavramayı ve incelemeyi önermekte, kadim İstanbul’u Eyüpsultan mekânı özelinde araştırmaya konu etmektedir. Fetih sonrası İstanbul’un ruhu olarak yorumlanan ve İstanbullular için halen bir cazibe merkezi ve ruhani bir odak olan bu mekân, tarih içinde hususi anlam katmanları ile bezenmiştir. Bizans uygarlığının kutsal anlamlar yüklenen yeşil coğrafyası, Osmanlı Medeniyeti’nin ilk Türk-İslam mahallelerinden biri olarak inşa edilmiştir. Semt, Eyüp Sultan Hazretleri’nin türbesi çevresinde büyük bir hazire ve Hanım Sultan Külliyeleri ile hayat ve ölüm arasında adeta manevi bir eşik mekân olarak yükseltilmiştir. 18. yüzyılda şehrin genişleyen çehresinin sayfiye mekânı, 19. yüzyılda sanayinin yerleştirildiği alan, 20. yüzyılda hızlı kentleşmenin ürünü göç ve gecekondulaşmanın biçimlendirdiği yer olarak varlığını sürdürmektedir. Bu yerde doğal mekânın kullanımı ve yapılı çevrenin inşası çok katmanlı zengin bir içerik okuması sunmaktadır.

Şehir Estetiği atölyesinin 2021-2022 dönemi teması “Eyüpsultan ve Tevhidi Estetik (Birliğin-Bütünlüğün Estetiği)” olarak belirlenmiştir. Tevhidi estetik kavramını ve alt kavramsal bileşenlerini medeniyet ve kültür bağlamını gözeterek soruşturulmasını hedeflemekteyiz. Bu çerçevede bir dizi okuma önerisi geliştirilmiştir. Birlikte okuma tartışma egzersizleriyle konunun farklı boyutlarının incelikleri ile kuşatılması murat edilmektedir. Kavramsal ve teorik bilgilenmenin ardından birlikte zihinsel ve pratik egzersizler sonrası dönemin sonunda atölye katılımcıları Eyüpsultan’da seçtikleri bir sokak üzerine okuma ve mekânsal çözümleme içerikli alan çalışmalarını sözlü ve yazılı sunumlara dönüştürecekler. Böylece ele aldığımız konunun bağlamını birlikte zenginleştirip derinleştireceğiz.

ATÖLYENİN PROGRAMI (HAFTALIK KONULAR)

• Giriş Dersi
• Şehir estetiğinin bir ifadesi olarak tevhidi estetik ve alt kavramsal bileşenleri üzerine kavramsal soruşturma ve teorik yaklaşımların çözümlenmesi
• Bilimsel metin okuma ve tartışmalar
• Eyüpsultan mekânı üzerine okumalar
• Eyüpsultan’dan bakışla birliğin-bütünlüğün estetiğine doğru yönelimler
  * renklerin ahengi
  * güzel kokunun birliği
  * çoklukta birliğin göstergesi olarak kelimeler üzerine Eyüpsultan mekânsal tecrübesinden süzülen bireysel bir seçki ile yapılan çalışmaların sözlü ve yazılı sunumları eşliğinde tevhidi estetik meselinin birlikte konuşulması, tartışılması
• Saklambaç Oyunumuz: “SOKAK SOKAK EYÜPSULTAN” teması ile katılımcı tarafından seçilen bir sokak üzerine okuma ve mekânsal çözümleme çalışmasının yapılarak sunulması
• Katılımcıların sözlü sunumları
• Yazılı sunumların teslimi

ATÖLYE İÇİN ÖNERİLEN KAYNAKLAR VE DÖKÜMANLAR

Altıntaş, Ramazan. İslam Düşüncesinde Tevhid ve Estetik İlişkisi, Pınar Yayınları, İstanbul, 2002.
Bali, M. & A.A. Can, “Eyüp Sultan Mekanında Şehir ve Estetik Bağlamında Kültürel Hafızayı Okumak”, 2.Uluslararası İslami Mimari Miras Konferansı (ISLAH), Bildiriler, İstanbul, 2019, ss.123-139.
Can, Aynur. ‘İnsan Mekan Etkileşimi ve Kent Estetiğine Giriş’, Türkiye’de Yerel Yönetimler, edi., Recep Bozlağan ve Yüksel Demirkaya, Nobel Yayınları, Ankara, 2008, s. 331-362.

Can, Aynur. ‘Günümüzde Eyüp Sultan Nasıl Algılanıyor?’ V. Eyüp Sultan Sempozyumu Tebliğler, İstanbul, 2001, s. 174-185.
Can, A.A. “Osmanlı Medeniyetinin Estetik Tavrına Bakış”, Uluslararası Sanat/Tasarım ve Estetik Kuramları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Antalya, 2011, s.49-57.
Can, A.A. “Düşünce, Duygu ve Sezginin Aydınlığında Biçimlenen Tarihi ve Sürekli Eşik: Şehir”, Şehir Üzerine Düşünceler II, Edi., Hasan Taşçı & Nureddin Nebati, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2021, s. 13-30.
Haydar, Gülzar. Şehirlerin Ruhu, İnsan Yayınları, İstanbul, 1991, s. 147-162.
Leaman, Oliver. İslam Estetiğine Giriş, tercüme Nuh Yılmaz, “Ev ve Bahçe”, Küre Yayınları, 2. B., İstanbul, 2012, s. 175-200.
Ökten, Sadettin ve Aynur Can. ‘Objeden Hareketle Bir Estetik Denemesi Estetik Obje Olarak Eyüp Sultan’, IV. Eyüp Sultan Sempozyumu Tebliğler, İstanbul, 2000, s. 350-363.

Temel Eser Okuma Önerisi
Mevlânâ, Mesnevî, çeviren ve şerheden Tâhirü’l Mevlevî, yayına hazırlayan: Recep Kibar, Kırkambar Kitaplığı, İstanbul, 2013.

ATÖLYENİN KAZANIMLARI

Katılımcı;
Şehir estetiği alanında kavramsal ve teorik bilgi birikimi kazanır.
Kavramlarla düşünme ve tartışma becerisini geliştirir.
Kök değerleri ile bağ kurar.
Estetik haz ve duyarlılık kazanır.
Medeniyet tasavvurunu idrak eder.
Kültür bilincini geliştirir.
Entelektüel birikimini ve görgüsünü arttırır.